Jak zaprojektować przyjazną dla użytkownika stronę internetową?
~Na podstawie książki "Nie każ mi myśleć" - Steve Krug (2014)~
Czym jest User Experience?
Zdarzyły Ci się momenty bezsilności w starciu ze stroną internetową? Trudności ze znalezieniem potrzebnych informacji, długie formularze kontaktowe, czy niezrozumiała nawigacja strony internetowej, na której nie wiadomo jak się odnaleźć? Jeśli tego doświadczyłeś, to prawdopodobnie odwiedzana witryna była nieodpowiednio zaprojektowana do potrzeb odwiedzających i zaserwowała Ci negatywne doświadczenie użytkownika. Doświadczenie użytkownika (User Experience/UX) obejmuje całokształt przeżyć jakich doświadcza użytkownik w interakcji ze stroną lub produktem.
„Nie każ mi myśleć”
„Nie każ mi myśleć!” to jedno z praw funkcjonalności Kruga, które autor w swojej książce określił jako najważniejsze. Steve Krug jest profesjonalistą zajmującym się doświadczeniem użytkownika. Książka ma już kilka wydań i wciąż jest bardzo ważną pozycją dla osób zajmujących się projektowaniem stron internetowych.
Więc o co chodzi?
Tytułowe, pierwsze prawo Kruga mówi o tym, że funkcjonalna, intuicyjna strona internetowa nie wymaga od użytkownika skomplikowanych operacji myślowych. Zrozumienie jak działa i poruszanie po niej, przychodzi w sposób oczywisty lub intuicyjny. Interakcja ze stroną przebiega płynnie – nie zmusza do zastanawiania jaki jest cel poszczególnych elementów, a znalezienie poszukiwanej zawartości czy odnalezienie poszukiwanej funkcji jest możliwe w kilku, nieskomplikowanych krokach.
- Czy moja strona jest przejrzysta ?
- Czy moja strona jest życzliwa dla użytkownika?
Steve Krug wskazuje na dwa najważniejsze pytania:
Czego dowiesz się z tej książki?
- Jak naprawdę odwiedzający korzystają ze stron www
- Które elementy strony internetowej są najważniejsze i dlaczego
- Jak prawidłowo rozmieścić elementy na stronie
- Jak najlepiej dostosować treść, jak stosować hierarchię i które elementy na stronie wyróżniać, i dlaczego
- Dlaczego to ważne, żeby poinformować użytkownika gdzie obecnie znajduje się na stronie
- Co zniechęca użytkowników do korzystania ze strony i dlaczego należy tego unikać
- Jak i kiedy przeprowadzać testy funkcjonalności
- Jak nie wyczerpać rezerwuaru zaufania użytkownika
Które elementy nas stronie internetowej są najważniejsze? Który element jest jak „gwiazda polarna” i daje użytkownikowi poczucie bezpieczeństwa? Przykład odwiedzenia sklepu w realu, a online, opisany przez autora, świetnie obrazuje różnice obu doświadczeń. Odwiedzając sklep fizycznie, zapamiętujemy ścieżkę, która podążamy i wiemy jak się wycofać. W przestrzeni stron internetowych ważne jest, by mieć możliwość powrotu do poprzednich kroków oraz jasno określone miejsce, w którym obecnie się znajdujemy. Ponieważ przeglądaniu internetu towarzyszy poczucie lekkości, związane z tym, że nie pokonujemy fizycznie żadnej odległości. Bardzo łatwo stracić poczucie czasu. Zwiedzane stron internetowych Krug porównuje do teleportacji, ze względu na: brak poczucia skali, kierunku i miejsca. Z tego powodu bardzo ważna jest możliwość powrotu na Stronę główną, z każdej podstrony oraz dobrze zorganizowana nawigacja. Jedno z obrazowych i wywołujących efekt „wow” porównań to przyrównanie Strony głównej do billboardu. Ponieważ: Użytkownicy internet przeglądają (jak reklamy) i nie wczytują się we wszystkie dostępne treści Częściej dostrzegają to, czego akurat szukają albo spodziewają się zobaczyć Zadowalają się szybkim wyborem, ponieważ raczej nie powoduje on konsekwencji (spodziewają się, że łatwo się wycofać)
Praktyczny, obrazowy przykład
Słyszałeś kiedyś o nawigacyjnej ścieżce powrotu, nazywanej „okruszki chleba” (ang. breadcrumbs), zapożyczonej z bajki "Jaś i Małgosia"?
Jest to nawigacja, która w szczegółowy sposób ilustruje miejsce pobytu na stronie. Na przykład taka:
Strona główna > Produkty > Książki > Kulinarne
Celem jest przywrócenie braku poczucia przestrzeni i poczucia bezpieczeństwa, by zmniejszyć efekt „teleportacji”. Zrozumiała strona to taka, na której elementy nawigacyjne są rozmieszczone w miejscach, gdzie użytkownik się ich spodziewa lub jest w stanie szybko się nauczyć ich przeznaczenia.
Prawdopodobnie będziesz zaskoczony tym, jak rzeczywiście użytkownicy korzystają ze stron internetowych, ile poświęcają uwagi na poszukiwania i realizację swojego celu. Na co zwracają uwagę i dlaczego to ważne jak się czują podczas interakcji ze stroną. Pewnie aspekty funkcjonalności i rozmieszczenia treści mogą odwracać uwagę użytkownika od celu jaki chciał osiągnąć, a nawet skutecznie zniechęcić do dalszego przeglądania. Na przykład podczas zakupów internetowych. Problemy ze znalezieniem poszukiwanych treści i czy przedmiotów na stronie, odwracają uwagę, mogą męczyć, i zniechęcać. Autor podkreśla, że niedogodności w czasie korzystania ze strony kumulują się i coraz bardziej zniechęcają oraz odwracają uwagę od tego, co użytkownik chciał zrobić na stronie (np. znaleźć i kupić produkt). Czasem strona wymusza na użytkownikach dokonywania niejednoznacznych, trudnych wyborów, które mogą wywołać frustrację i zniechęcenie. Użytkownicy niechętnie wracają na strony, na których pojawiają się problemy. Z książki dowiesz się jak ich unikać i czego najczęściej dotyczą.
Dlaczego warto przeprowadzać testy funkcjonalności?
Z testów funkcjonalności, czyli podczas obserwowania jak użytkownik korzysta z produktu (np. serwisu internetowego) można dowiedzieć się o rzeczach, które wcześniej nawet nie przeszły nam przez myśl, ponieważ wynikają z różnic między ludźmi. „Testowanie przypomina, że nie wszyscy myślą tak, jak Ty, wiedzą to, co Ty wiesz i korzystają z internetu tak, jak Ty korzystasz” (Krug S., 2014, s.126)
Dlaczego pierwsza zasada Kruga jest taka ważna?
Wszystkie wskazówki łączy bardzo ważny wniosek, który nawiązuje bezpośrednio do tytułu książki. Mianowicie – im mniej energii użytkownik poświęci na zastanawianie się nad tym, czy jest w dobrym miejscu na stronie, gdzie jest to czego szuka i o co w tym wszystkim chodzi – tym więcej pozostanie mu czasu i energii na dokonanie np. zakupu. Każdy człowiek ma ograniczone zasoby uwagi, więc jest to bardzo ważne, by ich nie przeciążać. Tym bardziej, że większość ludzi żyje w pośpiechu i nie mają ani czasu ani ochoty borykać się z problematycznymi, źle zaprojektowanymi widokami www. Po prostu nie chcą tego robić i trudno im się dziwić. Każdy użytkownik posiada rezerwuar zaufania wobec strony, którą odwiedza. Wyczerpanie go może mieć poważne konsekwencje. Nie ma więc wątpliwości, że warto przeczytać tę publikację, jeśli chcemy by nasza obecność w sieci spełniała standardy użyteczności i dobrych praktyk User Experience.
Ile czasu zajmuje przeczytanie?
Autor książki, zastosował zasady User Experience również do własnej publikacji - książka nie jest obszerna (wydanie III ma ok. 200 stron), a zawiera dużo skondensowanej wiedzy, przedstawionej w przyswajalny, ciekawy i obrazowy sposób. Co jakiś czas przytaczane są dobrze wplecione w tekst wyniki badań, co dodaje wiarygodności. Nie przypominają jednak naukowego opracowania wyników badań, przez które trzeba przebrnąć, by w końcu dotrzeć do kluczowych wniosków. W „Nie każ mi myśleć!” nie trzeba wertować wielu stron żeby dowiedzieć się czegoś ważnego. Na każdej stronie czekają wartościowe informacje. Przykłady i porównania ułatwiają zapamiętywanie. Większość zmian można szybko wdrożyć na swojej stronie www.
Podsumowanie
Książka dostarcza wielu cennych wskazówek na temat funkcjonalności i organizacji treści na stronach internetowych. Zawiera informacje co jest ważne z punktu widzenia odwiedzających w trakcie interakcji człowiek-komputer. Nie jest to jednak zbiór przepisów na gotowe projekty, co podkreśla sam autor już na początku, a raczej zbiór konwencji, które ukształtowały się w sieci. Chociaż trendy w internecie się zmieniają, są zasady, które warto wziąć pod uwagę w czasie projektowania widoków webowych (stron statycznych, aplikacji itd.). Sporo dowiemy się też o przeprowadzaniu testów funkcjonalności. Otrzymamy wskazówki jak przeprowadzać takie testy samodzielnie, bez udziału profesjonalnej firmy, jeśli np. nie mamy budżetu na większe badanie. Autor porusza również kwestię życzliwości wobec użytkownika. Lektura przy okazji znacznie poszerza perspektywę na zmian w świecie, w którym żyjemy, gdzie rola internetu staje się coraz większa. Wiele firm rozszerza swoją działalność o sprzedaż internetową lub po prostu inicjuje swoją obecność na rynku posiadając stronę - wizytówkę. Coraz trudniej sobie wyobrazić dobrze prosperującą firmę, która nie jest obecna w sieci. Temat funkcjonalności i atrakcyjności stron internetowych (sklepów, blogów, portfolio itd.) staje się ważnym, nieodłącznym elementem skutecznego marketingu internetowego.
Bibliografia: Kurg S., 2014, „Nie każ mi myśleć!”, Helion wyd. III, ISBN:978-83-246-9274-3