Jak nastawienie (mindset) może wpływać na rozwój?
~Na podstawie książki "Nowa psychologia sukcesu" - Carol Dweck (2018)~
W kulturze zachodniej panuje mistyczny kult talentu. Czasem, podczas obserwacji mistrzów we własnej dziedzinie, towarzyszy nam uczucie podziwu. Zdarza się, że żywimy wewnętrzne przekonanie, że osoby o ponadprzeciętnych zdolnościach dysponują nieuchwytną mocą. Być może kultura indywidualistyczna, w której żyjemy, wzmacnia te przekonania. Skutkuje to zniechęceniem do różnych dziedzin czy dyscyplin po początkowych porażkach, gdy “idzie jak po grudzie”. Zdarza się, że nazywamy niesatysfakcjonujące wyniki brakiem talentu, w skutek czego przestajemy pracować, zniechęceni i przekonani, że nie mamy szans na poprawę. W takim świecie brak talentu równa się brak szans na mistrzostwo.
Co to ma wspólnego z nastawieniem
Psycholog Carol Dweck, dzięki swoim badaniom rozróżniła dwa rodzaje nastawienia: nastawienie na trwałość oraz nastawienie na rozwój. Nastawienie na stałość, to przekonanie, że cechy i umiejętności są ustalone raz na zawsze. Z kolei nastawienie na rozwój to przekonanie, że czegoś, czego jeszcze nie umiem, mogę się nauczyć, w związku z czym, charakteryzuje się większa odpornością na porażki. Osoby z nastawieniem na rozwój nie zniechęcają się niepowodzeniami i nie tłumaczą ich "brakiem talentu". Czerpią radość z samego procesu stawania się coraz lepszym w danej dziedzinie. Porażka jest dla takich osób jedynie sygnałem i informacją zwrotną na temat tego, co należy poprawić i nad czym jeszcze popracować. Proces ten nigdy jednak się nie kończy.
Osoby z nastawieniem na rozwój
- W trudnościach odnajdują okazję do nauki i zwiększania umiejętności
- Nie zniechęcają się i nie tracą zainteresowania, gdy pojawiają się trudności
- Nie uzależniają poczucia własnej wartości od porażek
- Gdy uczą się nowych rzeczy, czerpią z tego większą przyjemność
Osoby z nastawieniem na stałość/trwałość
Nastawienie na trwałość wiąże się z licznymi zagrożeniami. Osoby wierzące głównie w moc talentu, czują frustrację, gdy sukces nie przychodzi łatwo. Błędy wywołują niechęć i poczucie bycia głupim. Wtedy osoby nastawione na trwałość, pełne zrezygnowania, tracą zainteresowanie daną aktywnością. Takie nastawienie mentalne stygmatyzuje i definiuje ludzi, przyznając lub odbierając im umiejętności raz na zawsze. Dobrym przykładem mogą być testy na inteligencję, które przez osoby nastawione na trwałość są postrzegane jako dane raz na zawsze możliwości, których nie można rozwinąć.
Do innych przekleństw nastawienia na trwałość należą:
- Sukcesom często towarzyszy poczucie wyższości nad innymi
- Poczucie własnej wartości zależy od sukcesów i “bycia lepszym"
- Motywem zachowań bywa chęć udowodnienia własnej wyjątkowości w oczach innych
- Dla osób o nastawieniu na twałość, sukces lub porażka definiują człowieka
- Szybkie zniechęcenie, gdy pojawią się trudności (praca, relacje osobiste, zainteresowania)
- Unikanie wysiłku
- Większa podatność na stereotypy
Co robić, żeby rozwijać się w danej dziedzinie
Zdaniem Carol Dweck potencjał, to zdolność do rozszerzania swoich umiejętności poprzez pracę. Można decydować o własnym nastawieniu i próbować je zmienić. Po pozbyciu się typowych dla nastawienia na trwałość myśli, przepisem na osiąganie sukcesu okazuje się... wysiłek i utrzymanie motywacji. Należy porzucić typowe dla nastawienia na trwałość przekonania. Nie ma przecież nic do stracenia, kiedy nasza wartość nie zależy od sukcesu czy porażki. Można nauczyć się czerpać z doświadczenia, jakiekolwiek ono będzie. Tak naprawdę, zarówno przyjemne, jak i przykre doświadczenia są nauką, i odpowiednio zinterpretowane mogą wspierać rozwój człowieka.
Zdarza się przejawianie obu nastawień w zależności od obszaru życia. Tego typu niekonsekwencja w nastawieniu może się na przykład przejawiać przekonaniem, że do sukcesu w muzyce potrzebny jest talent, a do sukcesu w sporcie ciężka praca. Nastawienie na rozwój nie oznacza wiary, że możesz dokonać wszystkich zmian, jakie sobie wymyślisz. Nie gwarantuje osiągnięć w krótkim czasie. Badania dowodzą, że ludzie generalnie radzą sobie źle z oceną własnych możliwości, ale osobom z nastawieniem na rozwój wychodzi to dużo lepiej - o wiele trafniej oceniają swoje możliwości (Dunning D., za: Dweck C.). Świetnie! Zatem sposób postrzegania (mindset) okazuje się kluczowy. Jeśli postanowiłeś zmianieć swoje nastawienie ze stałego na rozwój - pewnie na tym skorzystasz. Czy jednak wystarczy taka deklaracja? Deklaracja jest ważna, ale (jak każdą zmianę), zmianę mentalną należy rozpocząć od świadomości. To właśnie znajomość własnych mechanizmów, (a nie reguł teoretycznych ogólnie) będzie bardziej skuteczne.
Jak jest z Tobą?
Zacznij od rozpoznania, które z nastawień pojawia się u Ciebie najczęściej. Oto lista pomocnych pytań, które pozwolą Ci zwiększyć świadomość na temat Twojego nastawienia !
- Spróbuj sobie przypomnieć czy kiedyś porzuciłeś jakąś aktywność, ponieważ pojawiły się trudności (albo od początku kiepsko Ci szło i się zniechęciłeś) ?
- Jak wiele razy w życiu i DLACZEGO* pomyślałeś, że się do czegoś nie nadajesz? (*Na czym wówczas oparłeś swoje przekonania)
- Byłeś kiedyś w czymś dobry, ale przestałeś to robić, gdy pojawiła się “ściana” i trudności?
Powodzenia !
Bibliografia: Dweck C., 2018, „Nowa psychologia sukcesu”, Helion, ISBN: